Anders Hauge-Eltvik

anders.hauge-eltvik@lomedia.no

Sheila berga livet fordi ho underviste i 9. etasje. Cathy vart overlevde fordi ho var på toalettet. Virginia var ute i eit møte, og såg arbeidsplassen hennar bomba i stykke. Tom var den fyrste skadde som kom til sjukehuset, og brukte 19 månader på å bli frisk.

Alle opplevde bomba mot den føderale bygningen i Oklahoma City på ulikt vis, og dei har alle takla sjokket og sorga på ulikt vis.

– Ikkje min tur

IT-konsulenten Sheila Kidder kom tidleg på jobb den 19. april 1995. Datasystema på avdelinga til departementet for bustader og byutvikling skulle leggast om, og ho skulle vere med på ein undervisningstime med nokre tilsette i toppetasjen i Alfred P. Murrah Federal Building.

To minutt over ni smalt det. Terroristen Timothy McVeigh hadde parkert ein varebil med ei bombe i tett ved bygget, og angrepet tok 168 liv inkludert 19 barn under seks år.

– Eg kjende at golvet løfta seg og at lysa gjekk. Så kom lyset tilbake igjen. Dagslyset kom inn gjennom dei utblåste veggane. Eg var eit par meter frå der golvet hadde rast saman. Eg var veldig heldig, seier ho.

Sheila fekk ei tavle over seg, som beskytta ho mot større skader. Då ho kom til seg sjølv, tok ho med seg kollegaane som var på undervisning ned trappene og ut i friluft. Der såg gruppa dei enorme skadane bomba hadde forårsaka.

Berga

Cathy J. Coulter gjekk på toalettet klokka ni. Alle dei som sat på kontorplassane rundt hennar plass omkom. Toalettbesøket berga høgst sannsynleg livet hennar.

– Eksplosjonen slo meg i bakken, og eg veit ikkje kor lenge eg vart liggande der. Eg klatra over den samanraste bygningsmassen og kom meg ut. Vi sprang vekk frå staden då det vart sagt at det var ei ny bombe, og vi heldt oss ved eit konferansesenter nokre hundre meter borte, fortel ho.

Cathy kom seg heim etter nokre timar, og det var fyrst då ho såg på TV at store delar av bygget hadde rast saman. Kollegaen Virginia Fredman hadde eit møte ein annan stad i byen akkurat denne dagen. Ho skunda seg tilbake til arbeidsplassen sin då dei fekk beskjed om bomba.

– Vi var her ti minutt etter det hadde skjedd. Vi såg fyrst den minst skadde sida av bygget. Vindauga var blåsne ut, og vi kunne sjå to kollegaar som sto i vindauga og vinka og prøvde å få merksemda til redningspersonellet. Så kom vi rundt på den andre sida av bygget, og då skjønte vi kor alvorleg dette var.

Hardt skadd

Tom Hall jobbar for General Service Administration, som driftar dei føderale bygningane i USA. Han fekk store skadar og var saman med ein kollega den fyrste som kom til sjukehus etter bombinga.

Tom brukte 19 månader på å komme seg etter dei fysiske skadane.

– Det tok enda lenger tid å bli bra av andre skader. Hugsen var ikkje bra igjen før etter seks-sju år, men det kan også ha noko med alderen å gjere, fleipar han.

Hør Tom Hall fortelle om sin opplevelse av bombeangrepet: <object width="360" height="203"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/rAqYRU0idk0?version=3&amp;hl=nb_NO"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/rAqYRU0idk0?version=3&amp;hl=nb_NO" type="application/x-shockwave-flash" width="360" height="203" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true"></embed></object>

Tek tid

Alle dei fire har hatt takla dei sterke kjenslene på ulikt vis. Sheila Kidder har ikkje hatt behov for hjelp, og har vore meir eller mindre i full drift frå dag éin. Cathy og Virginia har brukt mykje gruppeterapi og snakka mykje om det som har skjedd. Dei seier ein må bruke tid på å komme seg noko som dette.

– Det kjem til å ta tid. Dei i Norge som er råka av dette må vite at dei treng å grine og å snakke om det. For det hjelp å snakke om det, og ikkje halde det inne, seier Cathy.

– Det kjem til å ta lang tid. Og det trengs mykje terapi. Start så snart som mogleg. Vi fekk terapi med ein gong, og vi gjekk der fleire år. Det tok meg seks månader før eg klarte å seie noko i gruppeterapien, seier Virginia.

Begge to understrekar at arbeidsgjevarane har ein viktig jobb føre seg. For mange kan det ta lang tid å komme tilbake i vanleg arbeid, og dei to seier det er veldig viktig at det vert lagt til rette for dei enkelte.

Dei poengterar også at forsikringar og erstatningar må organiserast slik at dei råka slepp å få nye belastningar frå dette gong etter gong.

Sheila er open på at det har gått lettare å takle kjenslene for ho enn for mange av kollegaane. Ho er oppteken at også dét vert akseptert.

– Eg trur det handlar om identiteten din. Min identitet er at eg er kone, mor, joggar og mange andre ting. Den har aldri vore det at eg er ein av dei overlevande. Bombinga kjem nedst på lista. Eg kjenner ei som har det at ho overlevde som hennar identitet. Eg trur du må ha lyst til å komme deg vidare for å klare det. Eg trur ikkje alle ønskjer å komme seg vidare, seier ho.

Medkjensle

Hendingane i Norge har blitt lagt godt merke til i Oklahoma City, og alle som får sjansen uttrykker si medkjensle.

– Da eg høyrde om det som skjedde i Norge starta eg å grine. Eg veit kor redde desse menneska var. Korleis dei kom seg ut av bygningane og dei skremte familiane deira. Kor redde barna og ungdomane på øya var. Hjerta våre opna seg for folket i Norge, for eg visste kva dei hadde framfor seg. Det tek ikkje ein eller to månader, eller eit eller to år. Det er mykje å takle, seier Cathy.