Tekst og foto: HÅVARD SÆBØ

has@lomedia.no

Nokre stasjonar bortanfor har Anita Solheim Thorsen fått det same brevet. «Bedriften har til vurdering ditt fremtidige arbeids- og ansettelsesforhold», står det. Ho har arbeidd her i åtte år. Sambuaren hennar òg.

Meldinga om at produksjonen av strømtavler og styringssystem skulle leggjast ned, kom som ei stor overrasking på alle. Rett nok hadde dei merkt at det var litt mindre å gjere, og at ein del var permitterte.

Men først då alle tilsette 20. august fekk beskjed om å setta seg i en buss med destinasjon hovudkontoret på Heiane, skjønte ho at det var noko alvorleg på gong.

Livet raknar

– Då sjokkmeldinga kom på allmøtet, vart eg først veldig lei meg, så heilt utmatta. Det å mista jobben er så mykje meir enn uvisse om framtida og at inntekta vert redusert. Alt det sosiale rundt det å ha ein jobb det å treffa vener og kollegaer forsvinn òg, seier Anita.

Ho gruar seg til den dagen ho er ferdig med å montera tavler ved fabrikken i Grunnavågen.

Førebels veit ho ikkje kva som ventar, men det å få seg ein tilsvarande jobb på Stord, trur ho er heilt umogleg slik det er no. I Bergen, kanskje, trur ho. Men å flytta dit er ikkje aktuelt.

Fellesforbundet sin klubbleiar, Håkon Furdal, fekk allereie før sommaren vita at det gjekk mot ei heilbarbering av arbeidsstokken, men hadde teieplikt andsynes dei 62 medlemmane i klubben. Nokon få tok hintet då det før sommaren kom eit oppslag frå Sparebank 1 om tilbod om å forsikra seg mot plutseleg og uventa arbeidsløyse eller permittering.

Dei som tinga forsikringa, får litt meir å rutte med når arbeidsløysa trengjer seg på. For Anita og familien vert det smalhans.

Trongare tider

– Vi har sagt til dei tre ungane våre at vi framover må tenkja meir på korleis vi brukar pengane. Hadde eg visst dette før ferien, hadde me til dømes reist på ein annan og billigare ferie enn den vi var på i sommar, seier Anita.

No er det full krise i oljeindustrien. 25.000 jobbar er vekk, og verst er det på Vestlandet. 70 prosent av verdiskapinga på Stord vert til i dei tre bedriftene Wärtsilä, Kværner og Apply. No slit dei alle tre med ordretørke.

– Situasjonen er dramatisk, seier organisasjonsarbeidar Knut Jørgen Kvilhaugsvik ved Fellesforbundet Sunnhordland.

Han har anslege at det i deira område på Stord, Bømlo og Fitjar vil forsvinna minst 700 jobbar (sjå eiga sak). Det vil venteleg gjera eit kraftig innhogg på medlemslistene som no tel rundt 1.800 yrkesaktive.

Brytaren vart skrudd av

På Rubbestadneset i nabokommunen Bømlo, ligg ei klynge verksemder som alle har levd godt av å levere utstyr til oljeindustrien. Heilt til i år.

– Då oljeprisen vart halvert, var det som om nokon skrudde av ein brytar, seier klubbleiar Henry Habbestad ved Olvondo.

Hadde trua

I 2012 var optimismen stor, trass i at Wärtsilä ville leggje ned delar av verksemda på Bømlo. Då tok dei tilsette saman med ei lita investorgruppe over drifta og døypte verksemda Olvondo. Første året gjekk det bra, sidan dei fekk fortsetta med produksjon av girkasser for Wärtsilä. Mest alle dei 90 tilsette kjøpte B-aksjar i eiga verksemd. Henry kjøpte for 28.000 kroner. Den gongen hadde han trua.

– Eg har arbeidd her i 42 år, og det har vore opp- og nedturar før òg. Men denne gongen er det heilt annleis. Eg har aldri vore arbeidsledig i desse åra, men i november går eg av med AFP for å sleppe yngre krefter til, seier han.

Dei som får behalde jobben, jublar ikkje, seier Vanja Espeland i administrasjonen.

– Alle tenkjer på dei som ikkje fekk fortsette.

Må dumpe prisen

Ho seier at dei har tilsett fleire på sal, for å få inn nye ordrar, men det er vanskeleg. Prispresset er enormt, og det er vanskeleg å prisa delar ein ikkje har erfaring med å lage. Ofte kan dei få ein ordre på berre ein ventil, mens dei helst hadde sett at dei kunne produsere seriar.

Olvondo har investert mykje i maskinparken for å kunne ta mest alle oppdrag. Ikkje noko er for stort eller for vanskeleg, seier dei.

Kompetansen forsvinn

– Me har utruleg kompetente tilsette. Etter å ha bygd opp kompetanse over fleire år, er det trist å sjå at den no forsvinn ut døra. Den dagen det snur, er det ikkje sikkert at me får dei tilbake, seier Espeland.

Alle snakkar om at det må kome tiltak for å halde sysselsettinga i gong. Men det hastar med å få statlege midlar ut der nauda er størst.

Ferjehåpet

Lokalavisa på Bømlo, Bømlo-nytt, tok før valet initiativ til eit folkemøte der folk kunne stille spørsmål til både lokale politikarar og fylkespolitikarar. «Alle» snakka om å byggje elektriske ferjer. Til våren skal fylket ut med nye anbod på dei 18 ferjesambanda i fylket. Håpet er at det vert stilt krav om at heile Noregs ferjeflåte må over på elektrisitet, og at det då vil dryppa arbeid til både Wärtsilä, Olvondo og andre verksemder som er råka av oljebremsen.