Tormod Ytrehus

tormod@lomedia.no

BERGEN: I midten av oktober kunne restaurant-arbeidarane i Åsane juble for Norges einaste tariffavtale i hurtigmatkjeda. Forskjellen er at dei tilsette no har fleire rettar som er skrivne ned. Det forklarer fersk klubbleiar Marthe Kaland og nestleiar Christine Lie på McDonald’s på Åsane Storsenter. Og dei fagorganiserte kan få hjelp frå både fagforeininga og forbundet.

– Eg føler sterkt på fellesskapet og det å ha nokon i ryggen. Det er fantastisk fint å tenke på, seier Kaland.

– Det er kanskje ikkje like lett å forstå kor viktig det er å vere fagorganisert før ein har opplevd dårlege arbeidsforhold og vore gjennom kampen.

Dårlege arbeidsforhold

Grunnen til at dei tilsette organiserte seg og kravde tariffavtale, var problema som oppstod då norske McDonald’s tok over drifta av den franchisedrivne restauranten i Åsane på starten av fjoråret. Opningstida vart utvida til klokka 1, og restaurant-arbeidarane måtte ta over reinhaldet etter stengetid. Bemanninga og lønnskostnadene skulle dessutan vere lågast mogleg, opplevde tilsette.

Resultatet var underbemanning og knallhardt arbeidspress, mangel på pausar og vasking til langt på natt etter arbeidstid. Da tilsette klaga til leiinga i Bergen, opplevde dei at problema vart skyvd vekk, og dei var redde for straff dersom dei stod på krava.

– Det var heilt jævlig å dra på jobb, fortel Lie.

– Eg hugsar det var fleire dagar eg berre hadde lyst til å grine. Eg takla det ikkje. Eg var så sliten og visste at eg skulle på jobb igjen dagen etterpå, seier Kaland som sidan ho var 14 år har jobba i ulike McDonald’s-restaurantar.

– Eg har aldri følt meg så lite verdifull.

Mye delt: Vilde (27) visste lite om pensjon. Så skulle hun streike for en bedre ordning

SJELDNARE UNDERBEMANNA: Når Magasinet er innom restauranten, er kontrasten stor til i sommar da det var kaos på arbeidsstasjonane, lange køar med irriterte gjestar og ein restaurant som ikkje såg ut.

Håvard Sæbø

Organiserte seg

Ungdom, studentar og folk med eit «friår» utgjer størsteparten av dei tilsette på restauranten. Den 25 år gamle klubbleiaren er nyleg ferdig utdanna barnehagelærar, mens nestleiaren på 22 skal bli sosionom. Mange er i sin første jobb og kjenner ikkje til reglane i arbeidslivet. Heller ikkje Kaland og Lie visste sikkert kva dei skulle gjere med problema dei opplevde.

Men initiativtakar Kristian Søfteland, styremedlem i klubben og for tida i pappaperm, skjønte raskt at det var lurt å organisere seg. Han tok kontakt med fagforeininga og fekk med seg fleire kollegaer. Saman organiserte dei så mange Fellesforbundet-medlemmer på restauranten at dei kunne krevje tariff og streike om nødvendig.

Allereie før tariffavtala var på plass, skulle forholda endre seg til det betre. I sommar kom Arbeidstilsynet på umeldt tilsyn og gav McDonald’s fleire titals pålegg om opprydding i brot på lover og reglar. I haust kom arbeidsforholda fram i lyset gjennom artiklar i Bergensavisen.

Denne skaper debatt: Truls (30) delte på Facebook at han har dysleksi. Da strømmet jobbtilbudene inn

GREITT: No er det greitt å gå på jobb igjen, meiner Marthe Kalland og Christine Lie etter ei tøff tid med dårlege arbeidsforhold. Med tariffavtale i hand skal dei fagorganiserte på McDonald's i Åsane passe på at endringane er permanente.

Håvard Sæbø

Klubben passar på

No er det greitt å gå på jobb igjen, fortel Kaland og Lie. Dei har fått mange nye kollegaer, opningstida er redusert tilbake til klokka 23 og restauranten er sjeldnare underbemanna. Fleire har også fått etterbetalt overtidstillegg. Arbeidsmiljøet blant dei tilsette har alltid vore godt, og kampen for betre arbeidsforhold har skapt eit enda sterkare sosialt band.

Når Magasinet besøker restauranten, yrer det av liv på kjøkkenet, dei tilsette ekspederer gjestane i ein rasande fart og fartar mellom borda med sprayflaske og klut. Kontrasten er stor til i sommar da det var kaos på arbeidsstasjonane, lange køar med irriterte gjestar og ein restaurant som ikkje såg ut.

Den største frykta er at endringane ikkje er permanente, seier Marthe Kaland. Men no skal altså 25 Fellesforbundet-medlemmer – rundt halvparten av dei tilsette – halde McDonald’s i øyra med tariffavtala i den andre handa.

– Eg kjem ikkje til å sitte og sjå på at dei plutseleg bemannar oss kraftig ned igjen. Dei kan berre prøve, åtvarar klubbleiaren.

Fått med deg denne? Rebekka (33) må ta ulønnet permisjon for å kunne amme datteren

McDonald’s: Har tatt grep

Etter at Bergensavisen i haust skreiv om arbeidspresset på restaurantane i byen, reiste McDonald’s-styret til Bergen og beklaga overfor dei tilsette. Både sjefen i Bergen og i Norge gjekk av.

Forholda som vart avdekt av Arbeidstilsynet i sommar er heilt uakseptable, skriv kommunikasjonssjef Veronika Skagestad i ein epost til Magasinet.

Ho fortel at opningstidene i Åsane vart utvida først og fremst for å sikre arbeidsplassar og hindre permitteringar under koronapandemien. Men no har McDonald’s sett at det ikkje vart gjort på ein berekraftig måte.

McDonald’s har tatt grep for å sikre riktig og forsvarleg bemanning, rydde opp og sjå på eigne system sånn at noko sånt ikkje skal skje på restaurantane igjen. Det forsikrar kommunikasjonssjefen.