Ile dostanę emerytury? Czy mogę ją ze sobą zabrać opuszczając Norwegię?

Leni Aurora Brækhus

foreignworkers@lomedia.no

Za normalny wiek emerytalny w Norwegii uważa się 67 lat, ale w przypadku wielu systemów emerytalno-rentowych, emeryturę można już podejmować od 62 lat.

Wysokość emerytury jest między innymi zależna od okresu zamieszkania w Norwegii, okresu wykonywania tu pracy i wysokości zarobków.

Twoja emerytura może pochodzić z różnych źródeł:

• Emerytura z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden)

• Emerytura służbowa od pracodawcy (tjenestepensjon)

• Wczesna emerytura kontraktowa (AFP)

• Dobrowolne prywatne oszczędności emerytalne (ale tu nie będziemy się tym zajmować).

W tym artykule pokrótce wyjaśnimy te trzy systemy oraz przepisy dotyczące twojej emerytury jeżeli masz zamiar wyprowadzić się z Norwegii.

Oto jak czytać artykuł:

Uprawnienia do emerytury z Systemu Narodowych Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden) uzyskujesz niezależnie od tego, czy pracujesz w firmie prywatnej (sektor prywatny), czy instytucji państwowej, gminnej lub przedsiębiorstwie publicznym (sektor publiczny). 

Dlatego też, mimo wszystko, zapoznaj się z emeryturą z Systemu Narodowych Ubezpieczeń Społecznych.

Między systemami emerytur służbowych (tjenestepensjon) i wczesnych emerytur kontraktowych (AFP), w sektorze prywatnym i sektorze publicznym zachodzą pewne różnice. Objaśnimy je w dwóch osobnych częściach tego artykułu. Zapoznaj się z częścią dla Ciebie istotną.

Ponieważ szereg systemów uległo ostatnio zmianom lub nadal podlegają zmianom, mogą w nich obowiązywać różnorakie zasady zależne od roku urodzenia. Zapoznaj się z tym, co dotyczy twojej grupy wiekowej.

Emerytura z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden)

Emerytura z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden), wypłacana przez Nav, w większości przypadków stanowi główny składnik twojej emerytury. Część tego, co płacimy w formie podatków, finansuje emerytury z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden).

Minimum pięć lat członkowskich (trygdetid)

Emerytura z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden) jest obliczana na podstawie zaliczonych lat członkowskich (trygdetid) w tym systemie.

Lata członkowskie (trygdetid) zaliczane są za okresy zamieszkania i/lub pracy w Norwegii, gdy równocześnie przynależy się do Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych. Liczy się je od dnia ukończenia 16 lat do ukończenia 66 lat. Zalicza się także lata kalendarzowe, z uzyskanymi tzw. punktami emerytalnymi (pensjonspoeng) po ukończeniu 66 roku życia.

Z reguły każdy, kto mieszka w Norwegii, jest członkiem Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych. Jeżeli legalnie pracujesz w Norwegii, z reguły, od pierwszego dnia pracy, automatycznie zostajesz zarejestrowany w Narodowym Systemie Ubezpieczeń Społecznych.

W zasadzie, aby uzyskać uprawnienia do norweskiej emerytury, musisz mieć zaliczonych pięć lat członkowskich w Norwegii.

Zauważ, że okres członkowski w Norwegii można połączyć z okresami członkowskimi w innych krajach EOG (wszystkie kraje UE + Islandia, Liechtenstein i Norwegia plus Szwajcaria, kraj EFTA), tak aby w sumie uzyskać minimum pięć lat. By móc skorzystać z takiego łączenia, należy mieć minimum jeden rok okresu członkowskiego w Norwegii.

To samo, jak informuje Nav, dotyczy niektórych umów o zabezpieczeniu społecznym, które Norwegia zawarła z innymi krajami spoza EOG.

Uprawnienia do świadczeń w nowym i starym systemie

Sposób wyliczania twojej emerytury zależy od roku urodzenia.

• Urodzony w 1963 lub później

Urodzonych w roku 1963 lub później, obowiązują nowe zasady wyliczania uprawnień. Odbywa się to jak następuje:

Każdego roku odkładane jest 18,1 procent Twoich zarobków, do górnej granicy 7,1 razy kwoty podstawowej (G – grunnbeløp) Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie 7,1 razy G wynosi około 750 000 NOK.

– Wysokość emerytury, jest bardzo zależna od wysokości wynagrodzenia i długości okresu pracy – tłumaczy ekspert ds. rent i emerytur, Steinar Fuglevaag z Norweskiego Związku Pracowników Gminnych i Ogólnych (Fagforbundet).

• Urodzony przed 1954

Urodzonych przed 1954 rokiem, obowiązują stare przepisy wyliczania uprawnień. Co roku Twój dochód pomiędzy 1 kwotą podstawową (G) a 12 kwotami podstawowymi, jest przeliczany na punkty emerytalne (pensjonspoeng). Aby otrzymać pełną emeryturę, potrzeba 40 lat, w których ma się zaliczone punkty emerytalne. Natomiast sama wysokość emerytury oparta jest na 20 latach zaliczonych punktów emerytalnych z lat o najwyższych dochodach.

• Urodzony w latach 1954-1962

Urodzonych w latach 1954-1962, obowiązuje kombinacja starych i nowych przepisów dotyczących zaliczania uprawnień.

Co się stanie z emeryturą z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych, gdy się wyprowadzisz z Norwegii?

• Przeprowadzka do kraju posiadającego umowę o zabezpieczeniu społecznym

Norwegia posiada umowy o zabezpieczeniu społecznym zarówno z krajami EOG, jak i z szeregiem innych państw. Umowy te ułatwiają zabranie ze sobą emerytury przy wyjeździe z kraju.

– Jeżeli otrzymujesz emeryturę i przenosisz się do innego kraju UE/EOG, możesz w zasadzie emeryturę ze sobą zabrać, bez względu na długość zaliczonego okresu uprawnień – wyjaśnia Mona Fosse, pełniąca obowiązki kierownika sekcji w Urzędzie Pracy i Opieki Społecznej (Nav) w e-mailu do FriFagbevegelse.

Obecnie Norwegia ma umowy o zabezpieczeniu społecznym z USA, Kanadą, Quebekiem, Chile, Izraelem, Indiami, Australią, Wielką Brytanią i Irlandią Północną, Turcją, Serbią, Bośnią i Hercegowiną oraz Czarnogórą. W niektórych przypadkach umowa ma zastosowanie dla wszystkich osób zamieszkujących na terenie obu krajów, które zawarły umowę, w innych przypadkach umowa ma zastosowanie wyłącznie dla obywateli danych krajów.

– Także w przypadku przeprowadzki do kraju, z którym Norwegia ma umowę o zabezpieczeniu społecznym, emerytura z reguły będzie wypłacana – mówi Fosse.

• Przeprowadzka do kraju bez umowy o zabezpieczeniu społecznym

Jeżeli przeprowadzasz się do kraju, z którym Norwegia nie ma umowy o zabezpieczeniu społecznym, obowiązują różne przepisy w zależności od daty urodzenia.

Urodzony w 1963 r. lub później i przeprowadzający się do kraju bez umowy o zabezpieczeniu społecznym:

• Emerytura dochodowa, czyli to, co zostało zaoszczędzone na podstawie Twoich dochodów, jest wypłacana niezależnie od długości okresu przepracowanego w Norwegii – podaje Nav.

• Emerytura gwarantowana przyznawana osobom, o niskim okresie zaliczonych uprawnień do emerytury dochodowej (inntektspensjon) lub takiego okresu uprawnień w ogóle nie posiadających, jest wypłacana wyłącznie, gdy okres członkowski (trygdetid) w Narodowym Systemie Ubezpieczeń Społecznych wynosi minimum 20 lat.

Urodzony przed 1954 r. i przeprowadzający się do kraju bez umowy o zabezpieczeniu społecznym:

– Aby mieć prawo do emerytury, do której nabyłeś uprawnienia w Norwegii, musisz spełnić minimalne warunki uprawnień, czyli w zasadzie posiadać pięć lat okresu członkowskiego w Norwegii – wyjaśnia kierownik sekcji, Fosse.

– Głównym warunkiem otrzymania wypłaty całości emerytury za granicą jest posiadanie minimum 20 lat okresu pobytu (botid)/okresu członkowskiego (trygdetid) w Norwegii po ukończeniu 16 lat – tłumaczy Fosse.

– Jeżeli nie posiadasz 20 lat okresu pobytu w Norwegii po ukończeniu 16 lat, emerytura będzie wypłacana tylko wtedy, jeżeli uzyskałeś punkty emerytalne – i tylko za tyle lat, za ile uzyskałeś punkty emerytalne.

Urodzonych w latach 1954-1962, obowiązują przepisy dotyczące zarówno starej, jak i nowej emerytury.

Zaznajom się z tym przed przeprowadzką

– Przeprowadzka za granicę może zatem nieść ze sobą zredukowanie emerytury lub całkowity brak jej wypłaty – objaśnia Fosse.

– Ważne jest się zapoznać z tym, co się może stać z emeryturą, w przypadku wyprowadzenia się z Norwegii, jeszcze zanim to rzeczywiście nastąpi – dodaje.

Zgłoś przeprowadzkę (meld flytting)

Kiedy przeprowadzasz się za granicę, musisz zgłosić to zarówno do Urzędu Ubezpieczeń Społecznych (Nav), jak i do Urzędu Ewidencji Ludności (Folkeregisteret). Nav może od emerytów zamieszkałych za granicą wymagać dowodu istnienia (leveattest).

Pracujesz w prywatnej firmie? Przeczytaj o sektorze prywatnym poniżej.

Pracujesz w gminie, instytucji państwowej lub publicznej? Przejdź od razu do systemów emerytalnych sektora publicznego.

SEKTOR PRYWATNY:

Obowiązkowa emerytura służbowa (Obligatorisk tjenestepensjon)

Ta druga emerytura, którą otrzymasz, to emerytura służbowa (tjenestepensjon).

W Norwegii zdecydowana większość pracodawców w sektorze prywatnym, ma obowiązek odkładania funduszy na emerytury służbowe dla swoich pracowników. Nazywa się to Obowiązkową Emeryturą Służbową (obligatorisk tjenestepensjon – OTP).

Przedtem mogłeś być uprawniony do emerytury służbowej wyłącznie na podstawie zarobków przekraczających podstawową kwotę ubezpieczenia społecznego (1G), po ukończeniu 20 lat. Musiałeś również pracować przez ponad rok w tym samym miejscu, aby móc otrzymać emeryturę, do której nabyłeś uprawnienia.

Od 1 stycznia 2022 r. nastąpiła zmiana w przepisach.

Emerytura od pierwszej zarobionej korony

– Od bieżącego roku nabywanie uprawnień emerytalnych będzie się odbywało od pierwszej korony. Znaczy to, że każdy, kto pracuje w Norwegii, ma prawo do uzyskiwania praw emerytalnych już od 13 roku życia – wyjaśnia dla FriFagbevegelse, Trond Tørstad, dyrektor generalny Norweskiej Informacji Emerytalno-Rentowej (Norsk Pensjon).

Przedsiębiorstwa muszą, w terminie do 30 czerwca, dostosować swoje systemy emerytalne do nowych przepisów.

Emerytura ze stałą składką (innskuddspensjon)

W sektorze prywatnym najczęściej stosuje się tzw. emerytury ze stałą składką (innskuddspensjon). Jest to system oszczędnościowy, w którym pracodawca deponuje pieniądze na indywidualnym koncie emerytalnym danej osoby, minimum 2 procent, a maksimum 7 procent wynagrodzenia, ograniczone wzwyż do 7,1 razy podstawowej kwoty Narodowego Systemu Ubezpieczeń społecznych (7,1 G).

– Powiedzmy, że pracodawca oszczędza 2 procent tego co zarabiasz, a ty zarobiłeś 50 000 NOK. Wtedy na twoje konto emerytalne wpłynie roczna składka wysokości 1000 NOK – tłumaczy Tørstad.

– Jeżeli zamiast tego, pracodawca zaoszczędzi 7 procent dochodu o wysokości 50 000 NOK, roczna składka wyniesie 3500 NOK.

– Różnica między oszczędnościami wysokości 2 procent czy 7 procent wynagrodzenia przez 40 lat jest bardzo duża. Dlatego też różnica między dobrym i złym systemem jest kolosalna – mówi ekspert ds. emerytur Steinar Fuglevaag z Norweskiego Związku Pracowników Gminnych i Ogólnych (Fagforbundet).

Pieniądze wraz z oprocentowaniem, można podjąć po przejściu na emeryturę. Emerytura ta musi być wypłacana przez minimum 10 lat i minimum do ukończenia 77 roku życia. Jeżeli jednak zaoszczędziłeś niewiele, okres wypłaty można skrócić, przez co uzyskasz wyższą wypłatę przez krótszy okres czasu.

Emerytura hybrydowa (hybridpensjon)

W przypadku emerytury hybrydowej (hybridpensjon), pracodawca odkłada stały procent wynagrodzenia pracownika na emeryturę. Odkładany procent jest taki sam dla wszystkich pracowników, ale pracodawca płaci dodatek dla kobiet, ponieważ średnio kobiety żyją dłużej niż mężczyźni.

Emerytura ta może być wypłacana najwcześniej od 62 roku życia. Płacona jest w zasadzie dożywotnio. Wyjątek stanowi sytuacja, w której plan emerytalny firmy ustala termin, w którym wypłaty emerytury mają ustać – wyjaśnia Stefi Kierulf Prytz, dyrektor ds. ubezpieczeń na życie i emerytur w Finans Norge, organizującym przedsiębiorstwa finansowe w Norwegii .

Co stanie się z emeryturą służbową (tjenestepensjon) jeżeli przeprowadzisz się za granicę?

– Masz prawo do otrzymania tego, co zaoszczędziłeś w ramach obowiązkowej emerytury służbowej (OTP), nawet jeżeli przeprowadzisz się do innego kraju – wyjaśnia Trond Tørstad z Norweskiej Informacji Emerytalno-Rentowej (Norsk Pensjon).

Jeżeli masz emeryturę o stałej składce (innskuddspensjon), emerytura służbowa, którą otrzymujesz od różnych pracodawców, będzie gromadzona na Twoim koncie emerytalnym. Po osiągnięciu wieku emerytalnego możesz podejmować pieniądze przez co najmniej dziesięć lat.

– To prawie jak plecak z pieniędzmi, które bierzesz ze sobą, a odsetki są do niego dodawane. Pieniądze te można wpłacać na konto za granicą jeżeli wyprowadzisz się z Norwegii, ale Norwegia potrąci z wypłaty 15 procent jako tzw. podatek u źródła – tłumaczy Tørstad.

– Masz również prawo do otrzymania wypłaty tego, co zaoszczędziłeś w hybrydowym systemie emerytalnym jeżeli przeprowadzisz się do innego kraju – wyjaśnia Stefi Kierulf Prytz.

Zgłoszenie przeprowadzki i dowód istnienia

Jeżeli pracowałeś w Norwegii przez pewien okres swojego życia zawodowego, a następnie wyprowadziłeś się z kraju, musisz powiadomić o tym swojego świadczeniodawcę. Świadczeniodawca emerytur będzie również mógł zażądać regularnego potwierdzania, że żyjesz, czyli dowodu istnienia (leveattest), po czym ewentualnie wstrzymać wypłaty jeżeli tego potwierdzenia nie otrzyma.

Nie ma znaczenia, do którego kraju się przeprowadzasz. Emeryturę służbową będziesz otrzymywać o ile świadczeniodawca wie, na które konto pieniądze mają być wypłacane, i pod warunkiem, że otrzyma dowód istnienia.

Wczesna emerytura kontraktowa (AFP) w sektorze prywatnym

Wczesna emerytura kontraktowa (AFP) to system emerytalny, do którego możesz być uprawniony jeżeli pracujesz w firmie, w której układ zbiorowy ją obejmuje. Ponadto, aby być uprawnionym do otrzymania wczesnej emerytury kontraktowej (AFP), musisz spełnić szereg innych warunków. (Patrz ramka na dole artykułu.)

W sektorze prywatnym, wczesna emerytura kontraktowa (AFP) to świadczenie, które otrzymujesz jako dodatek do emerytury z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (folketrygden). Od 62 roku życia możesz otrzymywać wczesną emeryturę kontraktową (AFP) równolegle nadal pracując.

Co stanie się z prywatną wczesną emeryturą kontraktową (AFP), gdy wyprowadzisz się z Norwegii?

– Kiedy rozpoczynasz podejmowanie prywatnej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP), musisz być zatrudniony w firmie, w której podlegasz norweskiemu układowi zbiorowemu zawierającym postanowienia o wczesnej emeryturze kontraktowej (AFP). I musisz rozpocząć podejmowanie wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) zanim pracę wypowiesz. Może to mieć miejsce nie wcześniej niż miesiąc po ukończeniu 62 lat – tłumaczy Svein Aartun Bye, zastępca dyrektora Wspólnej Administracji Wczesnej Emerytury Kontraktowej (Fellesordningen for AFP).

– W praktyce oznacza to, że w większości przypadków musisz rozpocząć podejmowanie wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) przed przeprowadzeniem się do innego kraju – mówi on do FriFagbevegelse.

– Osoby, które już rozpoczęły podejmowanie wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) w sektorze prywatnym, zachowują AFP niezależnie od tego, czy mieszkają w Norwegii, czy przeprowadzają się za granicę – informuje Nav.

W przypadku wypłat na rzecz emerytów za granicą odbiorca musi pokryć dodatkowe koszty, które powstają podczas przelewu na zagraniczne konto bankowe. Koszty te są odliczane od wypłat.

SEKTOR PUBLICZNY:

Publiczna emerytura służbowa (offentlig tjenestepensjon)

Zatrudnieni w sektorze publicznym, czy to w instytucjach państwowych, gminnych, administracji wojewódzkiej, w zakładach opieki zdrowotnej lub w innych instytucjach publicznych – otrzymują tak zwaną publiczną emeryturę służbową (offentlig tjenestepensjon).

Publiczna emerytura służbowa (offentlig tjenestepensjon) zapewnia Ci wypłaty do końca życia.

Pracownicy państwowi i nauczyciele wpłacają na emeryturę w Norweskim Funduszu Emerytalnym dla Służby Publicznej (Statens Pensjonskasse).

Dla pracowników gminnych największym świadczeniodawcą emerytalnym jest Gminny Krajowy Fundusz Emerytalny (KLP), ale istnieją i inni dostawcy. Przepisy są w zasadzie takie same dla wszystkich pracowników gminnych.

I tu istnieją różne systemy zależne od daty urodzenia.

Osoby urodzone przed 1963 r. otrzymują tak zwaną emeryturę brutto.

Emerytura brutto oznacza, że emerytura, którą otrzymujesz z pracy wraz z emeryturą z Norweskiego Systemu Ubezpieczeń Społecznych, w sumie stanowią pewien procent wynagrodzenia, otrzymywanego w chwili kiedy przestałeś pracować. W sektorze publicznym jako emeryturę otrzymasz 66 procent ostatniej pensji, gdy wypłata rozpocznie się po ukończeniu 67 lat. Dotyczy to osób, które pozyskały pełne uprawnienia i są urodzone przed 1959 r.

Aby uzyskać pełne uprawnienia, należy mieć przepracowane 30 lat w sektorze publicznym. Osoby urodzone w latach 1959–1962 otrzymują nieco mniej niż 66 procent, gdy podejmują emeryturę w wieku 67 lat.

Osoby urodzone w 1963 r. lub później będą od 2020 r. otrzymywać tzw. emeryturę dopełniającą (påslagspensjon).

Aby uzyskać uprawnienia do emerytury dopełniającej (påslagspensjon), część twojego wynagrodzenia odkładana jest we wkładzie emerytalnym. Wszystkie lata pracy na stanowisku publicznym, od 13 do 75 roku życia, zapewniają uprawnienia emerytalne.

W pewnym uproszczeniu możemy powiedzieć, że dla osoby, urodzonej w 1963 r. lub później i pracującej w sektorze publicznym od 2020 r. lub później, całkowite roczne uprawnienia z Norweskiego Systemu Ubezpieczeń Społecznych i publicznej emerytury służbowej wynoszą 23,8 procent zarobków, do górnej granicy około 1,3 milion NOK.

Kiedy zaczynasz pobierać emeryturę, zaoszczędzony przez Ciebie wkład zostanie przeliczony na emeryturę na podstawie różnych czynników.

– Emerytura rośnie np. im dłużej zwlekasz z jej podjęciem. Jest także dostosowana do średniej długości życia rocznika, do którego należysz – objaśnia Øyvind Røst, ekonomista emerytalny w Gminnym Krajowym Funduszu Emerytalnym (KLP).

– Możesz sam wybrać, czy chcesz pozostać w pracy dłużej i odłożyć emeryturę na czas, gdy przestaniesz pracować, czy też chcesz przejść na emeryturę pracując równolegle – kontynuuje.

Uprawnienia urodzonych w 1963 r. lub później, będących pracownikami publicznymi przed 2020 r., oparte są zarówno na nowych, jak i starych przepisach.

– Aby otrzymać publiczną emeryturę służbową, należy spełnić wymóg minimalnego pozyskania uprawnień, zależny od tego, kiedy się urodziłeś i kiedy pracowałeś w sektorze publicznym – wyjaśnia Røst.

Jeżeli uzyskałeś uprawniania przed 2020 r. lub urodziłeś się przed 1963 r., warunkiem otrzymania emerytury służbowej z tytułu świadczenia usług publicznych są minimum trzy lata uprawnień. Jeżeli uzyskałeś uprawniania po 2020 roku i urodziłeś się po 1963 roku, wymagany jest minimum rok pracy.

Co stanie się ze służbową emeryturą publiczną jeżeli przeprowadzisz się za granicę?

Masz prawo do otrzymania wypłaty tego, do czego pozyskałeś uprawnienia w emeryturze służbowej, nawet jeżeli przeprowadzisz się do innego kraju.

Nie ma znaczenia, do którego kraju się przeprowadzisz. Jak długo świadczeniodawca emerytury wie, na jakie konto ma wpłacać pieniądze, otrzymasz emeryturę służbową.

Dostawca emerytury będzie również mógł zażądać bieżącego potwierdzania, że żyjesz (leveattest) i ewentualnie wstrzymać wypłaty, jeżeli takiego potwierdzenia nie otrzyma.

Jeżeli mieszkasz za granicą i nie podlegasz opodatkowaniu jako mieszkaniec Norwegii, musisz zazwyczaj płacić w Norwegii podatek u źródła (15 procent) ze swojej norweskiej emerytury.

Wczesna emerytura kontraktowa (AFP) w sektorze Publicznym

• Urodzony przed 1963 r.

W sektorze publicznym wczesna emerytura kontraktowa (AFP) jest obecnie systemem umożliwiającym wcześniejsze przejście na emeryturę. Wcześniejsza emerytura wypłacana jest najwcześniej od 62 roku życia i nie dłużej niż do miesiąca, w którym kończysz 67 lat

System ten dotyczy wyłącznie osób urodzonych przed 1963 rokiem.

System ten nie ma na celu łączenia go z pracą zarobkową, ale jeżeli masz gminną publiczną wczesną emeryturę kontraktową (AFP) możesz zarobić do 30 000 NOK rocznie, a jeżeli masz publiczną wczesną emeryturę kontraktową (AFP) jako pracownik państwowy, do 15 000 NOK rocznie. Jeżeli zarobisz więcej, czy to w Norwegii czy za granicą, wypłata publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) zostanie proporcjonalnie zredukowana. Jesteś sam odpowiedzialny za poinformowanie świadczeniodawcy jeżeli Twój roczny dochód przekracza tę kwotę.

Dla pracowników państwowych, wypłaty publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) do ukończenia 65 roku życia rozlicza Nav i on musi otrzymywać informacje z tym związane. Po 65 roku życia odpowiedzialność przejmuje Norweski Fundusz Emerytalny dla Służby Publicznej (Statens Pensjonskasse). W przypadku pracowników gminnych za cały okres odpowiada gminny świadczeniodawca emerytalny.

Od 65 roku życia możesz otrzymywać publiczną wczesną emeryturę kontraktową (AFP) rozliczaną jak emeryturę z Gminnego Krajowego Funduszu Emerytalnego (KLP). Obowiązują wtedy te same zasady, co w przypadku dochodów przy zwykłej emeryturze.

- Publiczna wczesna emerytura kontraktowa (AFP) to system, w którym musisz spełnić pewne wymogi, by być do niego uprawnionym. Istnieje szereg różnych wymagań, które należy spełnić oraz istnieją także pułapki, niosące ze sobą ryzyko utraty AFP, w które można wpaść. Dlatego ważne jest, aby przed ukończeniem 62 lat zapoznać się z przepisami systemu wczesnej emerytury kontraktowej (AFP), którego jesteś członkiem – namawia Røst.

Jedną z zasad publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) dla osób urodzonych przed 1963 r. jest to, że do rozpoczęcia pobierania publicznego wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) musisz być zatrudniony w sektorze publicznym. Jeżeli zrezygnujesz z pracy przed rozpoczęciem wypłat, stracisz prawo do otrzymywania wczesnej emerytury kontraktowej (AFP).

• Urodzony w 1963 lub później

Dla osób urodzonych w 1963 roku lub później publiczna wczesna emerytura kontraktowa (AFP) to inny system.

Nadal nie jest on do końca ustalony, ale wygląda na to, że będzie to system trwający do końca życia, w którym emerytura wzrasta, im dłużej się zwleka z jej pobraniem – wyjaśnia Røst.

Czy masz prawo do otrzymywania publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) jeżeli przeprowadzisz się za granicę?

Jak długo spełniasz wszystkie wymogi dotyczące otrzymywania publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) i podejmiesz ją przed odejściem z pracy w sektorze publicznym, możesz ją zabrać za granicę – tłumaczy Røst.

– Jeżeli wyprowadzisz się za granicę po podjęciu publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP), nie będzie to miało wpływu to na wypłatę – mówi ekonomista emerytalny.

Zapoznaj się ze swoimi uprawnieniami

Røst podkreśla, że zanim ostatecznie odejdziesz z pracy w sektorze publicznym, powinieneś się zapoznać z obowiązującymi przepisami.

– Pytać kolegę o emerytury jest nieco niebezpieczne, bo to, co dotyczy kolegi, niekoniecznie dotyczy ciebie.

– Ile zarobiłeś, jak długo nabywałeś uprawnienia, czy pracowałeś w niepełnym lub pełnym wymiarze godzin i do jakiego rocznika należysz, ma wpływ na twoje prawa – wyjaśnia.

Fakty dotyczące warunków prywatnej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP):

Nie masz gwarancji zakwalifikowania się do wczesnej emerytury kontraktowej (AFP), nawet gdy jesteś zatrudniony w przedsiębiorstwie przynależącym do tego systemu.

Oto niektóre z warunków, które muszą być spełnione:

W dniu twoich 62 urodzin, główny stosunek pracy przez 7 z ostatnich 9 lat musi być powiązany z przedsiębiorstwem przynależnym do systemu wczesnej emerytury kontraktowej (AFP)*. Musisz pracować na minimum 20-procentowym etacie i uzyskiwać swój główny dochód w tych latach z pracy w przedsiębiorstwie przynależnym do systemu wczesnej emerytury kontraktowej (AFP).

* odrębne przepisy przejściowe dla roczników 1944-1954

Kiedy zaczynasz pobierać wczesną emeryturę kontraktową (AFP), musisz być zatrudniony w przedsiębiorstwie przynależnym do systemu AFP.

Oraz przez ostatnie 3 lata musiałeś w każdym miesiącu pracować na minimum 20-procentowym etacie w przedsiębiorstwie przynależnym do systemu wczesnej emerytury kontraktowej (AFP). 

Ale:

- Możesz mieć przerwę do 26 tygodni, ale nie na początku czy na końcu tego okresu.

- Okres ten ulega wydłużeniu o kolejne 78** tygodni jeżeli przebywasz na zwolnieniu chorobowym w przedsiębiorstwie przynależnym do systemu wczesnej emerytury kontraktowej (AFP).

**Dla wnioskodawców urodzonych 1 marca 1955 lub później. Przepisy uległy zmianie w 2018 r. – uprzednio 26 tygodni.

Ponadto musisz mieć dochód wysokości minimum jednej kwoty podstawowej (1G) w ostatnim roku dochodowym. A także średnie miesięczne wynagrodzenie w bieżącym roku, w przeliczeniu na dochód roczny musi przekraczać jedną kwotę podstawową (1G).

Równocześnie z wczesną emeryturą kontraktową (AFP) musisz także podjąć emeryturę z Narodowego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (Folketrygden).

To tylko główne wymagania. Jeżeli planujesz podjąć wczesną emeryturą kontraktową (AFP), powinieneś zapoznać się ze wszystkimi warunkami. Na afp.no znajdziesz więcej wiadomości o wszystkich warunkach (informacje są tylko w języku norweskim).

Fakty dotyczące warunków publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP):

W przypadku osób urodzonych przed 1963 r. obowiązuje jak następuje:

Aby być uprawnionym do publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) jako pracownik państwowy, musisz:

• Do czasu podjęcia AFP być zatrudnionym na stanowisku, które daje członkostwo w Norweskim Funduszu Emerytalnym dla Służby Publicznej (Statens Pensjonskasse).

• Mieć minimum 10 lat z dochodem przekraczającym dwukrotność kwoty podstawowej Norweskiego Systemu Ubezpieczeń Społecznych (G) oraz posiadać dochód wysokości minimum jednej kwoty podstawowej (1G) w ciągu ostatnich dwóch lat do chwili przejścia na wczesną emeryturę kontraktową (AFP).

Ponadto musisz:

• Być członkiem Norweskiego Funduszu Emerytalnego dla Służby Publicznej (Statens Pensjonskasse) przez 10 lat po ukończeniu 50 lat albo zaliczyć 10 lat uprawnień w Norweskim Systemie Ubezpieczeń Społecznych przy dochodzie wynoszącym minimum jedną kwotę podstawową (1G) po ukończeniu 50 lat.

Aby pozyskać uprawnienia do publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) jako pracownik gminny lub pracownik służby zdrowia, musisz:

• Podjąć wczesną emeryturę kontraktową (AFP) w wieku 62 lat, pracując i będąc zarejestrowanym w Gminnym Krajowym Funduszu Emerytalnym (KLP) lub w innym gminnym funduszu emerytalnym przez ostatnie trzy lata przed przejściem na emeryturę.

• Pracować na minimum 20-procentowym etacie osiągając roczny dochód wysokości minimum jednej kwoty podstawowej (1G).

• Pracować w Norwegii przez minimum dziesięć lat po ukończeniu 50 roku życia.

Kwota podstawowa w Norweskim Systemie Ubezpieczeń Społecznych (1G) od maja 2021 r. wynosi 106 399 NOK.

W przypadku osób urodzonych po 1963 r. przepisy publicznej wczesnej emerytury kontraktowej (AFP) nie zostały ostatecznie uchwalone.

Źródła: Klp.no, Spk.no

Tłumaczenie: Halina Thee

Artykuł po angielsku: If I move away from Norway, will I be able to take my pension with me?

Artykuł po litewski: Kokią pensiją gausiu sulaukęs pensijos amžiaus? Ar gausiu uždirbtą Norvegijoje pensiją, išvykęs gyventi į kitą šalį?

Śledź nas na Facebooku: FriFagbevegelse for foreign workers